“Giặc từ miền Bắc vô đây,
bàn tay dính máu đồng bào.
Giặc từ miền Bắc vô đây,
bàn tay vấy máu anh em.”
Tôi bỏ nước ra đi đúng ngày 30/4/1975 trên sông Sài Gòn, nhảy đại xuống một chiếc tàu nhỏ của người Chợ Lớn đang chạy ra cửa biển Cần Giờ.
Đến cửa biển Cần Giờ, lính dù chận tất cả các tàu thuyền và đổ quân lên. Sau đó cùng nhau đi ra nơi Đệ Thất Hạm Đội đang neo. Nơi đây có những chiếc tàu hàng chờ sẵn và cho lên đầy nguời như ném mắm.
Tàu chạy qua Subic Bay và đổ xuống một nửa, một nửa còn lại tiếp tục chạy qua Guam, tôi xuống Subic Bay. Từ Subic Bay tôi được chở máy bay qua Guam. Từ Guam tôi đến trại tỵ nạn Fort Chaffee ở bang Arkansas ngày 7/5/1975. Nhìn chung, tuy đi trễ nhưng đến Mỹ sớm, một phần là nhờ may mắn.
Đến được Fort Chaffee thì đã an toàn và sự sinh sống tương đối không thiếu thốn nên tôi không vội vã đi định cư. Đến tháng 9/75 thì trường Southeastern Oklahoma State University (SOSU) vào tuyển sinh viên và tôi rời trại.
Cuối năm 1975 tức mùa đông, tôi đi xe bus Greyhound từ Durant, Oklahoma lên Pontiac, Michigan, nơi anh Nguyễn Huy Hân đang định cư, ở với anh Hân vài ngày rồi từ đó tôi lại tiếp tục đi xe bus qua Boston gặp GS Nguyễn Ngọc Huy.
Con đường vạn dặm, phải ngồi xe bus nhiều ngày nên tôi có làm một bài thơ mà bây giờ chỉ nhớ được vài đoạn:
Trên con đường thiên lý
Có một kẻ lữ hành
Nhìn quanh mong kiếm bạn
Và đi đi thật nhanh.
Xa con đường thật xa
Trời bão táp phong ba
Cô đơn nguời dầu dãi
Thương quê nhà thiết tha
Trên con đường thiên lý
Dù không bạn đồng hành
Mãi mê nguời vẫn cứ
Cúi đầu và đi nhanh!
Những ngày đầu khi ở trại tỵ nạn Fort Chaffee, tôi gặp anh Hân đi như nguời mất hồn dưới hàng cây. Anh là Tổng Giám Đốc Thuế Vụ và tôi là nhân viên. Thấy anh buồn áo não, tôi chận anh lại và cùng anh ngồi tâm sự dưới gốc cây. Anh buồn bã nói “Tôi còn mẹ già phải phụng dưỡng nếu không tôi chết phức cho rồi”. Tôi an ủi anh “Tôi còn trẻ và anh cũng chưa già, chúng ta có thể làm lại được và nên giữ vững tinh thần, mình tìm một cái gì đó cùng làm để tiến lên”. Anh có vẻ vui lên, rồi anh nghĩ rằng cần phải huấn luyện những anh em quốc gia hành chánh về kế toán và huấn luyện anh em quân đội về nghề nghiệp.
Sau đó anh nhờ người ra thành phố Fort Smith gần đó để mua sách kế toán. Anh rất siêng và kiên nhẫn. Ban đêm anh không ngủ, đọc sách và ghi xuống giấy học trò. Anh dán những tờ giấy này lại và cuốn tròn y như sớ táo quân. Thế là anh bắt đầu dạy kế toán cho những anh em quốc gia hành chánh. Anh cùng với anh Bùi Bỉnh Bân, lúc đó làm trại trưởng, để giúp anh em quân đội học nghề làm thợ.
Giờ đây mẹ anh đã qua đời và anh sống cuộc đời ẩn sĩ. Tôi thật khâm phục anh, một người đầy lý tưởng và ý chí nhưng sinh bất phùng thời. Những kỷ niệm với anh tôi không bao giờ quên được. Khi ở trại tỵ nạn, anh muốn tôi đi định cư chung với gia đình anh, nhưng tính tôi thích bay nhảy nên tiếp tục ở lại cho đến khi trường SOSU vào tuyển sinh viên.
Mùa đông ở Pontiac lạnh kinh khủng, gia đình anh sống ở đó đã quen, còn tôi ở miền Nam lên nên không quen và run cầm cập mặc dù mặc áo ấm.
Lúc đó tôi mới qua Mỹ nên áo vũ cơ hàn, anh giúp tôi tiền mua vé xe bus. Tôi ở với anh vài ngày, bàn về con đường phía trước. Sau đó tôi lên đường đi Boston gặp GS Huy. GS Huy lúc đó mướn một căn hầm nhỏ (basement) ở Boston, cụ Hồng Liên Lê Xuân Giáo từ California qua đang sống với GS để giúp trong việc dịch bộ luật Hồng Đức sang tiếng Anh, vì những từ của triều đình cụ Giáo am tường.
GS Huy dẫn tôi vào trường đại học Harvard, nơi GS Huy, GS Trần Văn Liêm (cũng là thẩm phán Tối Cao Pháp Viện) và GS Tạ Văn Tài làm việc. GS Liêm và GS Tài dạy tôi ở Đại Học Luật Khoa Saigon. Gặp lại GS Liêm thấy ông mập hơn, tôi thốt lên “Sao bây giờ thầy mập hơn trước vậy thầy?” Ông cười tít mắt nói “Em nghĩ xem, qua đây rồi mình muốn lo cũng không được, mình muốn đói cũng không được, nên không còn vất vả”. Ý thầy là Mỹ đã bỏ VNCH rồi và chế độ an sinh xã hội của Mỹ tốt.
Lúc đó tôi không biết nấu ăn nên GS Huy nấu, tôi rửa chén, cụ Giáo được miễn. GS Huy dẫn tôi đi chợ, khi vào chợ GS chỉ mua toàn là cổ gà, cánh gà. Tôi thấy vậy hỏi “Xương không làm sao ăn thầy?” GS trả lời “Mua những thứ này cho nó rẻ chú!” GS hỏi “Chú học gì?” Tôi nói “học chính trị học thầy”. GS nói “Sao chú không học kỹ sư cho dễ kiếm việc làm?” Tôi trả lời “Em đâu có định ở đây đâu thầy!” GS nói “Đâu có dễ chú! Tôi chống ông Diệm mà phải lưu vong đến 9 năm ở Pháp, đó là căn nhà (thể chế) vẫn còn, tôi chỉ chống nguời trong nhà, còn bây giờ căn nhà đã mất, muốn xây dựng lại một căn nhà mới (thể chế tự do dân chủ) thì đâu phải chuyện dễ dàng và nhanh chóng chú!”
Quả đúng như vậy! Đến nay đã gần 50 năm. 50 năm là quá nửa đời của một con người! Trong khi đó thì 10 năm đời người chỉ bằng 1 năm vận nước. Khi ai đó đứng nhìn Grand Canyon thì đâu có biết rằng nó đang thay đổi. VN cũng vậy, đã và đang thay đổi, âm nhạc phóng khoáng và đượm tình người của miền Nam đã áp đảo âm nhạc chật hẹp và sắt máu của miền Bắc, nguời dân cả nước đã biết rõ cộng sản là gì và khinh thường thay vì tôn trọng.
Khi các tinh tú thẳng hàng thì thay đổi lớn sẽ xảy ra, tức là khi: tình hình thế giới thuận lợi do sự so găng Mỹ-Trung – lòng dân đã chia tay với chế độ – đầu não lãnh đạo của chế độ bị chia rẽ và suy yếu.
GS Huy nhận xét rằng dân tộc Việt Nam là một dân tộc thông minh dũng cảm nhưng lại chịu quá nhiều bất hạnh. Sự bất hạnh này đều do độc tài và thiển cận, chỉ biết hướng về thiên triều và bắc phương của lãnh đạo mà ra. Thời nhà Nguyễn thì bế quan tỏa cảng, thời cộng sản Liên Xô thì uống thuốc lắc lên đồng “thương mình thương một thương ông (Stalin) thương mười”, bây giờ thì như TBT Trọng nói “Tình hình Biển Đông không có gì mới”, “Đừng làm mất lòng quốc gia bạn”.
Nhận xét về dân tộc Việt Nam, ông Rupert Murdoch, chủ của News Corporation, có lần nói với tôi rằng “nguời dân Việt Nam rất tháo vát và năng động, họ sẽ thoát ra (khỏi chế độ độc tài cộng sản), còn thoát ra bằng cách nào thì tôi không biết”.
“Giặc từ miền Bắc vô đây,
bàn tay chiến tích hận thù.
Giặc từ miền Bắc vô đây,
bàn tay giết chóc hôi tanh.”
Lê Minh Nguyen
30/4/2023
